Hadja Lahbib, minister van de Federale Culturele Instellingen: “Als minister bevoegd voor de federale culturele instellingen, waar het Paleis voor Schone Kunsten deel van uitmaakt, ben ik blij dat de eerste fase van de renovatiewerkzaamheden aan de daken en de tentoonstellingszalen na de brand is afgerond. Ik wil iedereen bedanken die onvermoeibaar aan dit project heeft gewerkt, alsook de Regie der Gebouwen en alle teams van Bozar. We zijn het aan onszelf verplicht om zorg te dragen voor deze culturele en artistieke trekpleister en te waken over zijn goede werking en ontwikkeling. Het Paleis voor Schone Kunsten is een architecturale parel die bijdraagt tot de uitstraling van onze hoofdstad, op de wereld gericht."

Mathieu Michel, staatssecretaris belast met de Regie der Gebouwen: “De Regie der Gebouwen wordt regelmatig geconfronteerd met noodsituaties. Het is onze rol om snel en efficiënt te reageren. Dit is des te meer het geval wanneer die situatie betrekking heeft op een symbolisch patrimonium van ons land. Bozar is een belangrijke locatie voor culturele expressie in België. Daarom diende het gebouw zo snel mogelijk hersteld te worden. De restauratiewerken aan de daken en de onderliggende tentoonstellingszalen zijn nu afgerond, deze zomer is het de beurt aan de concertzaal Henry Le Bœuf, die minder schade had opgelopen. De snelle uitvoering van deze werken, achttien maanden na de brand is het bewijs dat we, ondanks de beperkingen, efficiënt kunnen functioneren in ons land.”

Isabelle Mazzara, Voorzitster van de Raad van bestuur van het Paleis voor Schone Kunsten: “Wij verheugen ons op de succesvolle afwerking van deze eerste fase van de werken. Ik dank alle teams van de Bozar, de Regie der Gebouwen en al onze partners. Ze hebben schitterend werk geleverd in een recordtijd en ze hebben ervoor gezorgd dat we ons publiek zonder onderbreking konden blijven verwelkomen. Vanaf 13 september 2023 – voor de openingsweek van het nieuwe seizoen – zal het publiek een bruisend en schitterend Paleis voor Schone Kunsten kunnen terugvinden.”

De schade veroorzaakt door de brand van 18 januari 2021

Op 18 januari 2021 werd het Paleis voor Schone Kunsten getroffen door een omvangrijke brand die schade veroorzaakt heeft aan de daken van het zuidelijk circuit, de binnenkant van bepaalde onderliggende tentoonstellingszalen, en aan het dak van de concertzaal Henry Le Bœuf. Bovenop de schade veroorzaakt door de brand, heeft de insijpeling van het bluswater van verdieping naar verdieping ook aanzienlijke schade veroorzaakt aan de concertzaal Henry Le Bœuf en de rondgangen.

In de uren volgend op de ramp, en onder leiding van de Regie der Gebouwen, hebben het Paleis voor Schone Kunsten en zijn studiebureaus (Barbara Van der Wee Architects, VK Engineering, Ney & Partners, SUM) in een recordtijd de nodige studies uitgevoerd om zo snel mogelijk de vergunningen te bekomen voor de wederopbouw van de beschadigde ruimtes.

Einde van de herstellingswerken aan de daken en de tentoonstellingszalen

De samenwerking van de verzekeringsmaatschappijen (P&V en Ethias) en de bijstand van het expertisebureau Galtier en de makelaar Marsh hebben bijgedragen tot het succes van deze operatie en hebben het mogelijk gemaakt een overheidsopdrachtenprocedure uit te schrijven vanaf 26 augustus 2021. De opdracht werd gegund aan de onderneming Denys (die al de renovatie van de tentoonstellingszalen in 2009 had uitgevoerd) op 9 december 2021, minder dan een jaar na het schadegeval.

Na een korte voorbereidingsperiode ging de werf van start in februari 2022 en loopt deze nu ten einde. De herstellingswerf omvat de wederopbouw van de zinken dakbedekking en de goten, de herstelling van de glazen daken en de dakramen, de vernieuwing van de technieken en de restauratie van het parket van de tentoonstellingszalen.

Het doel van deze werken was de herstelling van de schade veroorzaakt door de brand, en de verwoeste daken en zalen identiek herop te bouwen volgens de originele plannen van de architect Victor Horta. Zo werden bijvoorbeeld de stalen dakstructuren gered en verwijzen de nieuwe afwerking in zink en de restauratie van het parket in de tentoonstellingszalen naar de originele plannen van de architect.

Er werden ook aanpassingen aangebracht naar aanleiding van nieuwe normen en moderne technologieën. Zo werden er nieuwe ventilatiegroepen en nieuwe dubbele deuren tussen de tentoonstellingszalen geïnstalleerd om de efficiëntie van de ventilatie te verhogen.

De volledige herstelling en renovatie van de daken, de technieken, de technische lokalen, de ophangwanden en de interieurs werd gegund voor een bedrag van 9,3 miljoen euro incl. btw, waarvan meer dan 90% ten laste werd genomen door de verzekeringsmaatschappijen.

Vanaf 15 september 2023 zal de tentoonstelling van Antoni Tàpies als eerste gepresenteerd worden in de gerenoveerde zalen, waar elk spoor van de brand definitief verdwenen zal zijn.

Begin van de herstellingswerken in de concertzaal Henry Le Bœuf deze zomer

In het kader van de studies uitgevoerd naar aanleiding van de brand, werd een bestek voor de herstelling van de schade in de Henry Le Bœufzaal gepubliceerd in juni 2022. Ook deze overheidsopdracht werd in november 2022 gegund aan de firma Denys voor een bedrag van 1,5 miljoen euro incl. btw.

Aangezien de omvang van de schade niet van dien aard was dat het gebruik van de zaal door het publiek in het gedrang kwam, heeft het Paleis voor Schone Kunsten beslist zijn artistieke activiteiten verder te zetten en deze werken uit te stellen naar de zomersluiting. De werf is dus van start gegaan op 1 juli 2023 en zal aan de binnenkant van de zaal verdergezet worden tot 31 augustus 2023.

Er zullen bepleisterings-, schilder- en parketrenovatiewerken uitgevoerd worden, en bepaalde akoestische deuren zullen ook vervangen worden.

Wat betreft het orgel dat ook beschadigd raakte door het water, zal het bestek voor zijn wederopbouw afgewerkt worden in de loop van de komende maanden waarna er een overheidsopdrachtenprocedure gepubliceerd zal worden.

Deze zomersluiting vormt eveneens een opportuniteit om tegelijkertijd een ander cruciaal bouwproject uit te voeren: de vernieuwing van de podiumverlichting van de Henry Le Bœufzaal. Dit project, dat losstaat van de opdracht voor de renovatie van de Henry Le Bœufzaal naar aanleiding van de brand, vervangt de weinig elegante structuren die gebruikt werden sinds 2000 om de musici te verlichten. Een reeks doorboringen zullen uitgevoerd worden boven het podium van de zaal om de nodige verlichting in het plafond te kunnen integreren en de architecturale integriteit van dit art deco pareltje te restaureren. De laatste fase heeft betrekking op de plaatsing van projectoren in de maanden die zullen volgen op de periode van zomersluiting.

Technische fiche

Eigenaar: Belgische Staat

Gebruiker: Bozar / Paleis voor Schone Kunsten

Bouwheer: Bozar (studie) & Regie der Gebouwen (uitvoering van de werken)

Studiebureaus: Barbara Van der Wee Architects, SUM Projects, VK Architects & Engineers en Ney&Partners

Verzekeraars Paleis voor Schone Kunsten: P&V en Ethias

Algemene aannemer: Denys NV

Duur van de werken:

• februari 2022 - zomer 2023 voor de herstellingswerken aan de daken en de tentoonstellingszalen
• juli – augustus 2023 voor de renovatiewerken van de concertzaal Henry Le Bœuf

Kostprijs van de werken:

• ongeveer 9,3 miljoen euro incl. btw voor de herstellingswerken aan de daken en de tentoonstellingszalen
• ongeveer 1,5 miljoen euro incl. btw voor de renovatiewerken aan de concertzaal Henry Le Bœuf